Robotlar ve Yapay Zeka VI

Asimov robotların evrimini hızlandırırken, robot formuna sahip olmayan yapay zekalar da kendini göstermeye başlamıştı. 1946'da Astounding Science Fiction dergisinde yayınlanan Murray Leinster'ın "A Logic Named Joe"da, ilk zeki bilgisayar oluşmuştu. Hatta bilimkurgu edebiyatındaki ilk PC bu öyküde geçmektedir. Bu kısa öyküde yapılan öngörülerin bir listesi için buraya bakabilirsiniz. Daha sonra yine Asimov'un 1950'de yazdığı "The Evitable Conflict" adlı kısa öyküsünde, dünya ekonomisini ve üretimini kontrol eden bilgisayarlar verilen emirlere uymamaya başlar. Dünya lideri, Dr. Susan Calvin'e koşar ( Evet seviyorum seni Susan! Eğer yaşarsam seni bekleyeceğim. ), Susancığım( Siz lütfen Dr. Calvin demeye devam edin ) araştırmaya başlar. Bu arada mesleğinden bahsetmemiştim değil mi? Susan bir robopsikologtur. Susan araştırmaları sonucunda bilgisayarların, 1. Yasayı farklı bir şekilde yorumladıklarını fark eder. Peki biraz ara, 1. Yasanın gerçek ve yorumlanmış hali:
Gerçek 1. Yasa: "Bir robot insana zarar veremez yada bir insanın zarar görmesine seyirci kalamaz."
Yorumlanan 1. Yasa : "Bir robot insana zarar veremez yada insanlığın zarar görmesine seyirci kalamaz
Not: Bu yasaları her yazışımda biraz değişiklik gösteriyorlar, ancak "hareketsiz kalmak" demek yerine ( Ki Asimov'un yasaları birebir "hareketsiz kalmak" tanımı yapmaktadır. ) "seyirci kalmak" demeyi daha güzel bulmak gibi bir aptallığın sonucudur bu.
Daha sonra R. Daneel Olivaw'ın yaratacağı sıfırıncı yasaya ilk adım. Allahtan Susancığım var. İleride Susancığım olmadığı için İmparatorluk yıkılacak!!! Hmm yine toparlama vakti...

1956'da Arthur C. Clarke'ın "Şehir ve Yıldızlar" romanında, dünya üzerinde kalan tek şehir olan Diaspar'ı kontrol eden bir merkezi bilgisayar gelir bilimkurgu dünyasına. Koruyucu bir kalkan altındaki şehirde merkezi bilgisayar hem şehrin işleyişini ve düzenlenmesini sağlar, hem de Diaspar halkının hafızasını saklayıp yeri geldiğinde yeni bedenlere aktarır. Diaspar halkının böyle ilginç bir özelliği var: Öldükten sonra yeni bir bedende hayat bulurlar, bir nevi sürekli reenkarnasyon söz konusudur. Şehirdeki herkes, defalarca farklı vücutlarla yaşam sürekliliğine sahiptir. Merkezi bilgisayar, insanların eski benliklerini yeni bedenlere aktarmakla da mükelleftir. Yazıldığı dönemden bakarsak, bu kadar çok iş yapması gereken bir bilgisayarın boyutları ne olabilirdi acaba? Şimdi bir göz attım da, şehrin duvarları tamamıyla hafıza bankalarıymış. Yaklaşık 10 milyon nüfuslu bir şehir düşündüğünüzde. peheeey...

1959'da yine Asimov bu kez Son Soru ( The Last Question ) adlı kısa öyküsünü yayınlar.
Bu öykünün başında: " Bu öyküde insanoğlunun ilk düşünmeye başladığı andan itibaren sorduğu ebedi sorunun yanıtını bulacaksınız. Ve nihayet kafanız rahatlamış olarak kendinizi günlük işlerinize verebileceksiniz. Bu iyiliğimi unutmayın." der Asimov.
"Multiple Vacuum Tubes " kısaltması olan Multivac ilk kez (sanırım) bu öyküde ortaya çıkar. Daha sonra Asimov'un pek çok öyküsünde karşılaşılır Multivac ile. Türkiye'de bazı yayınevleri tarafından karma BK kitapları içerisinde yayınlamıştır bu kısa öyküyü. Bir ara ben de taramıştım. Bulabilirsem, yayınlarım. Multivac'tan sonra Evrensel AC ( AC=Analog computer ) ve en son Kozmik AC oluştu, insanlığın sona ermesinden sonra da milyarlarca yıllık sorunun cevabını -uygulamalı- olarak vererek görevini tamamladı Kozmik AC.

1950'lerin ortasında sinema dünyasından da bir robot geldi. 56 yapımı Yasak Gezegen isimli filmde Robot Robby ortaya çıktı ve çok sevilen bir kahraman oldu. Asimov'un Robbie'sinin bilimkurgu edebiyatında ilk oluşu gibi, Robby'de bilimkurgu sinemasında bir ilkti. Asimov'un yasalarına sadık kalan ilk sinema robotuydu. Talihsizliğe bakınki bu robotu insanoğlu yaratmamıştı. Gerçi yaratmıştı da. Şöyle açıklayayım, insanoğlu üretti ancak planlaması uzaylılara ait. Ortak bir prodüksiyon, gerçi uzaylıların bundan haberi yoktu. Olsaymış! Bu ilginç robot tasarımı, farklı filmler ve tv dizilerinde boy göstermeye devam etmiştir. Uzaylılara bir teşekkür borçluyuz, en azından sinema ve tv yapımcıları.